Uyku Tulumu Seçimi

Uyku tulumunun görevi havayı hapsetmek ve vücudun etrafında tutmaktır. Bunu yaparken, aynı zamanda vücudumuzdan uyurken bile dışarıya verilen su buharının dışarıya çıkmasına izin vermelidir. Isı yalıtımının sağlanması için uyku tulumlarında farklı dolgu malzemeleri kullanılmaktadır. Bir uyku tulumunun verimliliği içinde tuttuğu havaya bağlıdır ki, tulumun kalınlığı yani dolgu malzemesinin miktarı, havayı tutma yeteneği ile doğrudan ilişkilidir.

Isı Dereceleri

Bir uyku tulumunun verimliliğini anlamanın alışılmış yolu, tulumun ısı derecesine bakmaktır. Avrupa'da üretilen veya satılan tulumlar için belirlenen sıcaklık değerlendirme ve test standartlarına göre, bir tulum için üç rakam verilir:


İdeal ölçülerde ve kiloda bir insanın, kolları dışarıda ve başlık fermuarı açık pozisyonda rahat uyuyabildiği sıcaklık,

İdeal ölçülerde ve kiloda bir insanın, kıvrılmış pozisyonda 8 saat rahat uyuyabildiği sıcaklık,

İdeal ölçülerde ve kiloda bir insanın, ölüm riski olmadan ve hipotermiye girmeden 6 saat kalabileceği minimum sıcaklık (süre uzadığı takdirde hipotermi ve donma gerçekleşebilir).

Örnek:

Fakat unutulmamalı ki her insanın tulumda rahat etmesi, kendi metobalizması, kullandığı matın kalitesi, yaşı, yediği yemek, havadaki nem oranı ve rüzgar hızı gibi çeşitli etmenlerle ilgilidir ve bunların hepsi kişinin kontrolünde değildir. Tulumun içine giyinik olarak girip tulumun konfor derecesini arttırmak mümkündür ama bunun da bir limiti vardır. Testler, ne kadar giyinirseniz giyinin tulumun derecesini maksimum 11°C indirebileceğinizi göstermiştir.

Şekil

Genelde daha ağır olmasına rağmen, boydan boya fermuarlı tulumlar daha kullanışlı ve havalandırması daha kolay olduğu için tercih edilmektedirler. Fermuar boyunca koruma olması da ısı kaybını önlemek için gereklidir. Uyku tulumlarının boyları 200cm. ile 230cm. arasında değişir. Soğuk havalarda bazı malzemelerinizi tulumun içine almanız gerekeceğinden, alacağınız tulumun boyunu seçerken bunu da göze almalısınız. Fazla büyük bir tulum da gereksiz ağırlık ve ısıtılması gereken daha fazla hava demek olduğundan, amaçlarınıza tam uygun boyutta bir tulum seçmelisiniz.

Dikdörtgen, yarı dikdörtgen ve mumya gibi farklı şekillerde uyku tulumları olmakla birlikte doğa sporlarında genelde mumya tipi uyku tulumları kullanılır. Bunun sebebi mumya tipi tulumların vücuda daha yakın olması ve böylece tulumun içindeki hava miktarı daha az olacağından havayı ısıtmanın daha kolay olmasıdır. Ayrıca mumya tipi tulumlar daha az malzeme gerektirdiğinden daha hafiftirler ve daha az yer kaplarlar.

Dolgu Malzemeleri

Uyku tulumunuzu seçerken gözönüne alacağınız bir başka şey, tulumun dolgu malzemesidir. En iyi hava tutma özelliğine, dolayısıyla en iyi ağırlık performans-dengesine doğal dolgu malzemeleri sahiptir. Ayrıca sıkıştırıldıklarında daha az yer kaplarlar ve tulumun içinde daha iyi dağılırlar. Fiyatları oldukça yüksek olmasına karşın, ömürleri sentetik olanlara göre yaklaşık üç kat daha fazladır. Doğal dolgu malzemelerinin en büyük dezavantajları ıslandıklarında izolasyon kapasitelerinin çoğunu kaybetmeleri ve çok zor kurumalarıdır. Bu yüzden tüy tulumların ıslanmamasına çok dikkat göstermek gerekir. Ayrıca doğal dolgu malzemeli tulumların temizliği de daha özen gerektirir.

Doğal dolgu malzemesi olarak genelde ördek ve kaz tüyü kullanılır ve bu ikincisi ördek tüyüne göre daha iyidir. Aslında Türkçe'de tek bir karşılığı olmakla birlikte tüyler de ikiye ayrılır; "Feather" ve "Down". "Feather" tüy dendiğinde aklımıza gelen şekle sahiptir, "Down" ise ördek ve kazların göğüs bölümlerinde olan ve yapı olarak farklı olan bir çeşit tüydür. Bu ikincisi havayı tutma özelliği olarak diğerinden çok daha iyidir fakat bu iki tüyü birbirinden tamamen ayrıştırmak çok zordur. "Down" tüyün miktarı ne kadar fazla ise dolgu malzemesinin kalitesi da o kadar iyidir. Örneğin 85% "Down" bir tulumda %85 kaliteli tüy, %15 ise bildiğimiz tüyden olduğunu belirtir. Yüzde kaç "Down" olduğunun belirtilmesi, genelde Avrupa'da kullanılan bir yöntemdir, fakat "Down" dediğimiz tüyler de kalite olarak birbirinden farklı olduğu için bu tanımlama da tulumun hava tutma kapasitesini, yani kalitesini tam olarak belirleyememektedir. Amerika'da kullanılan ve tüyün bir onsunun (28.5 gr.) belli bir basınç altında ne kadar yer kapladığını ölçen sistem diğer sisteme göre çok daha kesindir. Bu sistemde 28.5 gr. tüyün kapladığı hacim inç küp (1 inç küp = 16.38 cm küp) cinsinden belirtilmektedir ve günümüzde kullanılan tüylerde standart 550 inç küptür. Bu rakam 800`e kadar çıkabilir ki bu o tüyün 28.5 gramının 13104 cm küp yer kapladığını belirtir.

Tüy tulumlar temizleme esnasında özel bir dikkat gerektirirler ve tüy için üretilmiş bir temizleme malzemesi kullanılması gerekir. Ayrıca ıslakken çok ağırlaştıkları için yıkama sonrası taşırken çok dikkatli davranılması gerekir. Kurutma için en iyi yöntem ılık ve iyi havalanan bir yere serip arada sırada çevirerek bir hafta kadar beklemektir. Sentetik dolgu malzemeli tulumların temizliği daha kolaydır ve fiyatları daha düşüktür. Fakat daha fazla yer kaplarlar, daha ağırdırlar ve daha kısa ömürleri vardır.

Sentetik tulumlar da ıslakken izolasyon özelliklerinin bir miktarını kaybederler ama ıslak bir tüy tulumdan çok daha iyidirler, ayrıca çok daha çabuk kururlar. Sürekli ıslak ortamlarda sentetik tulum kullanmak daha avantajlıdır. Sentetik dolgu malzemeleri sürekli gelişmekte ve daha iyi malzemeler üretilmektedir, fakat hala iyi kalitede kaz tüyü ile karşılaştırılabilecek bir malzeme üretilememiştir. Bu dolgu malzemeleri farklı oldukları için temizlemede üreticinin tavsiye ettiği yöntem uygulanmalıdır.

Dış ve İç Kumaşlar

Tulumun dışındaki kumaşın rüzgara karşı dirençli ve belli bir ölçüde su geçirmez olması gerekmektedir. Ayrıca dolgu malzemesinin dışarı çıkmasını da önlemelidir.

Genelde tulumların dışında normal dokumalı naylon, ripstop dokuma naylon ya da Ultrasoft veya Pertex gibi mikrofiberler kullanılır. Tüy tulumlarda Gore-tex ve benzeri su geçirmez/nefes alabilir kumaşlar kullanılmasından, istenilen performansın alınamaması nedeniyle son yıllarda vazgeçilmiştir. Bunun yerine Gore Dryloft, Endurance gibi suya dayanıklı fakat su buharını dışarıya daha iyi atabilen dış kumaşlar tercih edilmektedir.

Tulumların iç kısımlarında ise pamuklu ya da sentetik malzeme kullanılabilir. Pamuklular daha ağır olmalarına ve ıslandıklarında daha zor kurumalarına rağmen daha yumuşaktırlar. Sentetik kumaşlar ise hafif olmakla birlikte, mikrofiber dokuma olanlar dışındakiler direk tene temas ettiklerinde yapışıyormuş hissi verirler.

Başlık

Eğer tulumunuzu 5°C nin altında kullanacaksanız - ki dağcılık ve kış kampçılığında çok normal bir sıcaklıktır - tulumunuzun mutlaka bir başlığı olmalıdır. Soğuk havalarda başlığın kafanızı iyice sarabilmesi için bir gergi ipinin de bulunması gerekir. Unutmayın ki soğuk bir baş, başağrısına ve büyük bir ısı kaybına sebep olur. Yine soğuk havalarda boynunuzu çevreleyen ve dolgu malzemeli bir parçanın olması da ısının omuz ve boyun çevresinden dışarı kaçmasını önleyecektir.